TRI HITA KARANA Ngajegan Bali
NGWANGUN
PARIWISATA KAPIKUKUHANG ANTUK TRI HITA KARANA
"Om
Swastiastu"
Bapak Kepala Sekolah sane wangiang
titiang.
Para
Guru-guru sane wangiang titiang.
Lan Stap
Pegawe miwah Para Siswa sami sane kusumayang lan tresnasihin titing.
Ida dane sareng sami sayukti pisan sekadi mangkin, sami pada uning rumasa ring kawentenan kauripane pamekas iriki ring Bali sayan sukerta, sangkaning pidabdab duene sareng sami sane marupa wewangunan sekala molihing don. Inggih punika kasidan mapikolih. Mungguing bhoga, upabhoga, lan paribhoga sami sampun sapatuta. Sarana makadi margi, listrik genah malajah marupa sekolah, pasar, bale banjar, sampun wenten kadi babuatane. Punika sami silih sinunggil sangkaning panglimbak wewangunan pariwisata sane mapikolih. Lian ring punika, taler mapikolih ring utsaha nyujur karahayuan jagat. Satata ngulati, ngastiti mangdawaras, seger pinaka bekel nglaksanayang swadarmane, ngulati nitenin mangda keneng-keneng masemeton, keneng-keneng briak-briuk makrama banjar, makrama desa. Santukan malarapan antuk keneng-keneng punika, karya sane abot dados angan.
Sakadi
sampun kauningan kepariwisataan ring Bali sampun mawiwit saking riin daweg
pemerintahan Welanda. Duk warsa 1935, ring Denpasar kawangun Bali hotel, sane
kantun rajeg kantos mangki. Punika cihna tetamian kepariwisataan ring Bali.
Punika awinan Bali punika dadis tatujon wisata sane sampun kaloktah ring dura
negara. Akeh jejuluk sane kapicayang sakadi : "Pulau Seribu Pura",
"Pulau Dewata", muah sane siosan. Sane prasida nginggilan Bali punika
tanwenten seos ring kautaman kebudayaan Baline sane rumaket ring agama Hindu,
tur katampa antuk kaasrian gumi Bali punika.
Sakadi
kauningan para wisatawan punika rauh ka Bali gumanti maliang-liang, nglila
ulangun, malancaran nyegara gunung, nonton unen-unenan muah ilen-ilan,
matumbasan barang-barang kesenian anggen ipun temon-temon. Ipun taler meled
uning tur nyingak asliaban indik tatakrama upakara saking embas kantos seda,
ngamargiang panca yadnya manut agama Hindu.
Sejeroning malancaran nglanglang
ulangan janten makueh sane buatang ipun mangda pamargine wiakti nglangunin
dewek ipun. Indike punika pastika akeh pikenoh lan puaran ipun, wentwn sane
becik taler wenten sane kaon. Puara sane becik inngih punika ngruak genah makarya
sane prasida ngirangin pangangguran, ngwentenang genah makaryamautsahanincapang
kawikanan, nincapang pikolih marupa artha, ngwerdiang tur madabdaban sahana
seni lan budaya Bali. Puaran sane kaon, akeh para jana banjar utaminipun para
daha truna maparisolah sane tan manut ring budaya utawi jati ragan wangsa,
pangarganbarang dados mael, makeh pisan tanah carik lan pabianan magentos dados
sarana wisata, sane ngawinang wedesa ued magingsir saking genah ipun.
Panglibakan
pawangunan pariwisata ring Bali sampub kalintang jimbar, rumasat sampun ngebek.
Ring sabilang kabupaten muah kota, sampun kapastikayang indik obyek wisata muah
kawasan pariwisata punika. Manut pangrencana panglimbakan punika boya mandeg
rauh irika. Pidabdabe pacing kalanturang sakadi ngwangun hotel sane ageng,
lapangan golf, pasar swalayan, nglinggahin margi muah makarya sane anyar,
ngwangun wantilan genah nyolahang unen-unen muah ilen-ilen, pasar seni muah
sane lianan.
Ritatkala
nglimbakang wewangunan pariwisata punika manut dudonan pangrencana, mangda
kapikukuhan antuk Tri Hita Karana : tetiga pidabdab sane prasida ngametuang
tatiga karahayuan jagat, inggih punika : Parahyangan, Pawongan, lan Palemahan.
Parhyangan punika genah suci umat Hindu mangda janten-janten kasuciang olih pngepon
pariwisatane, nenten cemer tur nenten sayan rusak. Pawongan, wong Bali sane
neunang tur ngraksa pariwisata mangda sareng ngawerdiang, sareng midabdab
sahanan genah utawi tetujon wisatene mangda asri pamekas taler ring budaya
Baline. Indik palemahan, janten wenten karang suwung, karang palemahan sane
katandurin antuk wit-wit taru sane mapikenoh sajeroning kahuripan. Mangda
nenten sami kagentosin antuk wewangunan beton, hotel, cottage, saha pirantin
ipun. Wewangunan kasidan magda kaanutang ring sejeroning pidabdab lan
pangrencana sane sampun kasungkemin olih para jana Baline, sajeroning peraturan
daerahlan awig-awig desa adat.
Nyarca indik pidabdab, pikenh lan
puaran wewangunan parwisata : tetojon lan genah wisata ring Bali wiakti makueh
pisan babutan lanparantinyane. Sakewaten titiang nguningayang I wawu wantah
akidik pinaka jalaran anggen pinget gumantingulati pamargi sane becik taler
anggen pidabdab, anggen nincapang wewangunan pariwisata, kebudayaan lan
kesenian Baline kapungkur wekas sayan becik. Mogi-mogi rasabakti, sutindih
paramabela ring wangsa, desa lan negara sayan-sayan nincap
Bapak Kepala Sekolah, Guru-guru,
Stap Pegawe miwah Siswa sareng sami sane tresnasehin titing, asapunika atur
titiang ngindikang menakadi Ngrajegang Ksusilan, make kirang langkung lan
manawi wenten tan manut ring arsa, sekadi unjuk lungsur, anggah ungguhin basa,
titiang nunas geng rena sinampura. Pinaka pingintat atur titiang antuk parama
shanti,
"Om Shanti, Shanti, Shanti
Om"